به گزارش دیارعالمان، چهارشنبه سوری که با نام های جشن چهارشنبه پایان سال و شب چهارشنبه سرخ نیز شناخته می شود یکی از جشن های ایرانی است که در شب واپسین چهارشنبه سال برگزار می‌شود و اولین جشن از مجموعه جشن ها و مناسبت های نوروزی است. چهارشنبه سوری یک جشن بهاری است که پیش از رسیدن نوروز برگزار می‌شود. مردم از سالها پیش در این روز برای دفع شر و بلا از خود و برآورده شدن آرزوهایشان مراسمی را برگزار می کنند. مردم گلپایگان نیز از این قاعده مستثنا نبوده و در این شب به برگزاری جشن ها و مراسم های مختلف می پردازند. ما در این یادداشت سعی داریم که شما را با آداب و رسوم گذشتگان این شهرستان تاریخی در شب چهارشنبه سرخ بیشتر آشنا کنیم. در گلپایگان وسط آبادی ها میدانی به نام ” پاکاری ” وجود داشت که آئین چهارشنبه سوری در آن برگزار می‌شد. در این شب همه اهالی در آنجا جمع می شدند و نوازنده های محلی ساز و دهل می زدند و خواننده ها هم ترانه های شاد محلی می خواندند و به صورت منظم کپه های هیزم را آتش می زدند ؛ اشعاری که در موقع اجرای برنامه مربوط به چهارشنبه سوری و پریدن از آتش می خواندند از این قرار است :
چهارشنبه سرخی آمده بیایید /
آتش که روشن شده چرا نیایید /
این سال کهنه رفت که برنگردد /
انشاءالله که برنگردد /
این سال کهنه رفت و سال نو شد /
دوری بچه ها پر از پلو شد/
این سال کهنه رفت که برنگردد /
انشاءالله که برنگردد /
امشب ز نور آتش گردیده روز روشن /
سرخ و سفید و زرد است مانند باغ گلشن /
برگرد نور آتش پروانه وار زنیم پر /
یارب مکن تو بیرون این شوق ما تو از سر /
آتش که شعله ور شد پیر و جوان خبر شد/
این سال کهنه رفت که برنگردد /
انشاءالله که برنگردد
این اشعار را یک جوان خوش صدا با آهنگی خاص می خواند و بقیه بند ” انشاءالله که برنگردد ” را دسته جمعی دم می گرفتند. همچنین موقع پریدن روی آتش ” سرخی تو از من / زردی من از تو ” را می خواندند. در ادامه مراسم بعضی ها کمی از خاکستر آتش چهارشنبه سوری را برمی داشتند و به هوا می پاشیدند و می گفتند : ” ای سال که برنگردی ”
یکی دیگر از آداب چهارشنبه سوری در گلپایگان کوزه شکستن بود به این ترتیب که بعضی از سالمندان کوزه کهنه ای را آب کرده و از پشت بام به زمین می انداختند و براین باور بودند که غم را از خانواده دور کرده اند.
از دیگر رسومی که در این شب انجام می شد این بود که خانم ها چند سکه را برمی داشتند و هر سختی و ناراحتی را که در آن سال داشتند به نام یک سکه می کردند ؛ سکه ها را در پارچه ای بسته و گره می زدند و در جایی مخفی می کردند، با این کار نمادین غم و غصه را از خود دور می کردند.
انجام کارهایی مانند : ” قاشق زنی “، ” شال انداختن “، ” فال گوش ایستادن “، “اسپند کردن ” و “تقسیم آجیل ” از جمله آداب و رسوم دیگری بود که در این شب انجام می شد که از بین آئین هایی که گفته شد امروز تنها بوته افروزی باقی مانده است.
متأسفانه امروزه این آداب و رسوم زیبا جای خود را به ترقه و آتش بازی داده اند که هر ساله شب چهارشنبه آخر سال را به خطرناک ترین شب سال تبدیل می کنند.
ای کاش بتوانیم با زنده نگه داشتن آئین های گذشتگان در این شب جلوی بسیاری از خسارات و صدمات جانی و مالی را بگیریم و شبی دلنشین و خاطره انگیز را برای خود و خانواده رقم بزنیم.
آتش بازی در شب چهارشنبه سوری از کجا ظهور پیدا کرد :
آتش بازی در شب چهارشنبه سوری در زمان ناصرالدین شاه و به وسیله فرانسوی ها در ایران رواج پیدا کرد. در ابتدا فقط برای سرگرمی شاه این نمایش انجام می شد، پس از آن مردم هم در این سرگرمی سهیم شدند و دستور نمایش آن در میدان توپخانه صادر شد و مردم در آن جا به تماشای آتش بازی می ایستادند و کم کم به شکلی که امروزه اجرا می شود در آمد و متأسفانه هرساله شاهد شاخ و برگ گرفتن بیشتر این پدیده هستیم.
انتهای پیام/دیار عالمان
