آمارهای رسمی بانک مرکزی از سقوط ۶۰۰ هزار بشکهای تولید و ۴۰۰ هزار بشکهای صادرات نفت ایران از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم و تصدی مجدد وزارت توسط مدیران نفتی دوران اصلاحات خبر میدهند.
بیژن زنگنه و حامیانش، مسئولان نفتی دولت قبل را «گروهبان» نامیدند و خود را «ژنرال»های نفت، اما با بازگشت آنها به وزارت نفت، امید این بود که سوءمدیریتهای سابق تکرار نخواهد شد؛ این در حالیست که مروری بر عملکرد زنگنه و تیمش در 2 سال اخیر، فاصلهای از بحران ندارد.
از آنجا که مهمترین خروجی عملکرد وزرای نفت را در تولید و صادرات نفت باید جستجو کرد، بر اساس گزارش بانک مرکزی، تولید و صادرات نفت در دوره زعامت ژنرال زنگنه به شدت کاهش پیدا کرده است.
در حالی که نماگرهای فصلی بانک مرکزی، معتبرترین مرجع آماری درباره رقم تولید و صادرات نفت کشور محسوب میشود، از یک سال پیش بانک مرکزی آمار تولید و صادرات نفت کشور را سانسور میکرد.
این اتفاق سبب گمانهزنی درباره احتمال منفی شدن آمار و ارقام نفتی کشور و تلاش برای مخفی نگاه داشتن آن همچون سانسور سایر آمارهای منفی اقتصادی شد.
سرانجام در نماگر سهماهه اول سال 1394 که با تاخیر طولانیمدت در هفته اول زمستان منتشر شده، آمار تولید و صادرات نفت کشور در یک سال اخیر در گزارش بانک مرکزی درج شد که نشان میدهد گمانهزنیها درباره سقوط این دو شاخص مهم، درست بوده است.
آمارهای بانک مرکزی بیانگر آن است که تولید و صادرات نفت کشور نسبت به پایان دولت دهم به شدت کاهش پیدا کرده است.
سقوط 600 هزار بشکهای تولید نفت ایران با بازگشت زنگنه
مطابق این آمار، تولید نفت ایران نسبت به پایان دولت دهم (بهار 1392) حدود 600 هزار بشکه و صادرات نفت حدود 400 هزار بشکه افت پیدا کرده است.
لازم به یادآوری است تا قبل از اعمال تحریمهای بانکی و نفتی علیه کشورمان در سال 1390، به طور معمول تولید نفت ایران بین 3.5 تا 4 میلیون بشکه و صادرات آن بالای 2 میلیون بشکه در روز بود.
وضع تحریمها بر صادرات نفت ایران به شدت اثر گذاشت به طوری که در سال 1391 صادرات نفت کشورمان نسبت به سال 1390 حدود 200 هزار بشکه کاهش پیدا کرد و به 1.9 میلیون بشکه در روز رسید.
اما به تدریج به مدد تدابیر مسئولان وقت و با اتخاذ راهکارهای گوناگون برای دور زدن تحریمها و فروش نفت، جلوی روند نزولی صادرات نفت گرفته شد به طوری که دولت قبل توانست در بهار سال 1392 به طور متوسط یک میلیون و 808 هزار بشکه در روز نفت صادر کند.
این در حالی بود که هدف آمریکا در آن زمان، رساندن صادرات نفت ایران به زیر یک میلیون بشکه در روز بود.
در تابستان 1392 که هنوز تدابیر اتخاذشده در دوره قبل برای دور زدن تحریم نفت اجرایی میشد، صادرات نفت کشور به یک میلیون و 804 هزار بشکه در روز رسید.
متاسفانه از اوایل پاییز 1392به دلیل سیاستهای دولت جدید در کنار گذاشتن راهکارهای دور زدن تحریمها، به ناگاه صادرات نفت کشورمان با افت فاحش 250 هزار بشکهای مواجه شد و این روند نزولی در سال 1393 و تا فصل بهار امسال (آخرین آمار در دسترس) نیز ادامه یافت به طوری که در این مدت صادرات نفت کشور به حدود 1.4 میلیون بشکه در روز کاهش یافته است.
سقوط 600 هزار بشکهای تولید نفت ایران با بازگشت زنگنه
به عبارت دیگر، صادرات نفت کشور نسبت به پایان دولت دهم حدود 400 هزار بشکه کمتر شده است که مطمئنا به علت کنار گذاشتن روشهای دور زدن تحریمها بوده است.
تولید نفت نیز در 2 سال اخیر بیش از 600 هزار بشکه افت پیدا کرده و از 3 میلیون و 711 هزار بشکه در روز در بهار 1392 به 3 میلیون و 93 هزار بشکه در بهار 1394 رسیده است.
در تمامی این مدت، مسئولان نفتی کشور چشمانتظار رفع فوری تحریمها ماندند؛ اما با عدم لغو تحریمها، وضعیت صادرات نفت ایران به شدت سقوط کرد.