زمانی که زبیده خاتون دستور داد نهر هارون در نزدیکی گلپایگان ساخته شود انگار نمی دانست که زمانی شاید این نهر در زیر انبوهی از آب گم شده و دیگر اثری از آن نماند.
کمی قبل تر زمانی که قلعه های باستانی ساخته می شدند و یا لوح های سنگی به هر رسم الخطی نوشته می شدند گوییا کسی فکر نمی کرد زمانی بی تدبیری برخی، آنها را به فراموشی بسپرد.
سنگ نگاره هایی با عمری بالغ بر 3000 تا 7000 سال ، و آثار باستانی نظیر تپه و قلعه و قبرستان باستانی کوچری همه و همه زیر آب رفته اند و از 2500 اثر دیگر که در معرض خطر هستند، 150 تای آن در حال نابودی مستقیم است.
به محدوده کارگاهی سد گلپایگان که میروی زنگاری از غم، بر دل آدمی می نشیند گوییا اینجا فقط ماشین حرف اول را می زند.
حتی دیگر جان انسانها هم ارزشی ندارد. این سد و شهرستان گلپایگان قرار است فقط مهمان نوازی کنند میزان دبی خروجی سد را تا به سلامت به مقصد برسد.
چندی پیش که جوان گلپایگانی در این سد غرق شد کمی برایم عجیب بود. مگر این سد حداقل های ایمنی را ندارد؟ اما با گشت و گذاری در اطراف آن فهمیدم زیر خط حداقلی هم مسائل ایمنی در آن رعایت نشده است. مسئولین هم که هر کدام این بار سنگین را اضافه بار قلمداد کرده و به سان دوران کودکی خود ما، این اضافه بار را روی بار نفر کنار دستی خود می گذارد تا حداقل از سنگینی آن در امان باشد.
برای یک پروژه ملی، این قضیه آنقدر مهم نیست که، حتی یک مسئول استانی هم زحمت حضور در منطقه را به خودش بدهد!
گاهی بهتر است بعضی چیزها را ندید مثل این که این سد آب آشامیدنی بدون پاکسازی لازم آبگیری شده است و این در حالی است که در این منطقه قبرستان و فضولات حیوانی بسیار بوده که باید قبل از آبگیری ضد عفونی میشده است.
گوییا قرار بوده مسئولی از محدوده این سد گذر کند و پیمانکار آن از دستپاچگی سد را آبگیری کرده است.بی توجه به اینکه این محدوده نیاز به پاکسازی اصولی دارد. به طور قطع و یقین این پروژه مهندسین تاسیسات و عمران ناظر فراوانی داشته است که اگر هر کدام از آنها و همچنین مهندسین حاضر کمی از قوانین فیزیک اطلاع داشتند می توانستند نیک دریابند که عدم پاکسازی این محدوده چه تبعاتی را می تواند داشته باشد.
«فرد مطلعی می گفت همه اینها در جلسه مدیریت بحران شهرسستان مطرح شده ولی کو گوش شنوا!»
این محدوده، که تا چند وقت پیش آغل گوسفندان و منازل روستایی بوده و تاسیسات سنتی خود مثل لاستیک به عنوان هواکش داشته اند حال زیر آب رفته و بر اساس همان قوانین بسیار ساده فیزیک، باعث ایجاد خلاء و حالت گرداب در محدوده لاستیک ها می شود. پس اگر کسی در محدوده آن قرار گیرد قطعا در آن فرو می رود و نجاتش بسیار سخت می شود.
اگر هم زنده به پایین سد برسد، خود این آغل ها و خانه ها وقتی تخریب نشده فرد به زیر آنها می رود و هیچ کسی دسترسی به آن ندارد. نه تنها خودش بالا نمی آید، آب هم با جریان مخالفش اجل را یاری می کند و او را پایین تر می برد و امکان بالا آمدنش صفر می شود. غواص هم آنجا گیر می کند.
این خوان دوم از پروسه نجات او سخت تر از خوان اول است.
اما اگر همه اینها را هم قابل حل بدانیم کو کمپ نجات ساحلی؟
در سال 92 در همان جلسه مدیریت بحران شهرستان مقرر می شود فرمانداری نسبت به ساخت کمپ امداد رسانی در محدوده سد اقدام کند ولی باز متاسفانه می بینیم مناسبات دوستانه جای خود را قوانین و ضوابط می دهد و پرونده این کمپ هم به بایگانی فرماندهی می رود تا کمی از غبار آنجا به روی آن هم بنشیند.
اما گاهی می اندیشیم سهم ما از این پروژه ملی چه خواهد بود؟ کم ترین بهره ما از این سد حقابه کشاورزی ماست که طبق قانون باید به کشاورزان پرداخت شود ولی گویا مردم شهری که نیمی از خاطرات خود را به دست آب دادند و بزرگترین تفرجگاه خود را از دست دادند برای مسئولین حتی به اندازه رسیدگی به مطالباتشان نیز جایگاه ندارند.
اما مشکل کجاست؟
سد گلپایگان و سد کوچری هیچ متولی مشخصی ندارد. پیمانکار خود را صرفا مسئول اجرایی می داند و فرمانداری با این بهانه که ما هنوز چیزی تحویل نگرفته ایم هرکدام از زیر بار مسئولیت شانه خالی می کنند. میراث فرهنگی هم که می گوید برای ساخت این سد کلا نظر میراث انگار برایاشن مهم نبوده و هلال احمر هم میگوید کسی با ما همکاری نمیکند. این سد در حال حاضر به سان طفل سر راهی است که هیچ کس جرات قبول مسئولیت آن را ندارد و همه منتظر مشاهده برکات آن هستند تا بتوانند به موقع افتخار موفقیتش را در کارنامه کاری خود ثبت کنند. اما غافل از اینکه هزینه این پس زدن با پا و پیش کشیدن با دست از جیب فرهنگ و سلامت مردم گلپایگان پرداخت می شود.
رسول زهرائی
