دیدار اوباما و روحانی، گمانه​زنی​هایی که به ثمر نرسید/پرونده

گلپانا : همیشه نخستین​ها بیشتر مورد توجه قرار می​گیرند. سفر حسن روحانی به نیویورک هم نخستین سفر او به سازمان ملل در قامت رئیس جمهور جدید ایران است. اگرچه به نظر می​رسد وی به سبک و سیاق رئیس دولت قبلی بنا ندارد هرسال این سفر را تکرار کند و همین امر اهمیت این سفر را دوچندان کرده است. چراکه مجمع عمومی سازمان ملل یکی از اتفاقات سالانه​ای است که  زمینه را برای دیدارهای غیر رسمی فراهم می​کند. از مدت​ها پیش از این سفر نیز خیلی​ها از احتمال دیدار غیر رسمی باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا با حسن روحانی رئیس جمهوری ایران حرف می​زدند. مثلا علی خرم نماینده پیشین ایران در سازمان ملل گفت که احتمال دیدار نکردن ضعیف تر از دیدار کردن است.(ایــنـــجــا ^[1])

مسئله دیدار احتمالی روسای جمهوری ایران و آمریکا همواره مطرح بوده است اما هیچگاه تا این اندازه شدنی به نظر نمی​رسید. علت این مسئله هم اظهارات متقابل دوطرف پیش از این سفر بود. روحانی پیش از این سفر مصاحبه ای با شبکه خبری ان بی سی کرد(ایــنــجـــا ^[2]) و مقاله​ای هم برای روزنامه واشنگتن پست نوشت(ایــنـــجــا ^[3]) و در آنها به چند مسئله مهم اشاره کرد. اول اینکه روحانی لحن نامه اوباما را مثبت و سازنده خواند ، دوم اعلام کرد که در سفر به آمریکا اختیار تام دارد و سوم اینکه از رهبران دنیا خواست که از این فرصت بهترین استفاده را بکنند. خیلی​ها مخاطب این مسئله سوم را اوباما می​دانستند. این اظهارات با استقبال خیلی از سیاستمداران آمریکایی و اروپایی روبرو شد.(ایــنــجــا ^[4])

از آن طرف هم برخی از مقامات آمریکا مانند سخنگوی کاخ سفید از احتمال دیدار روحانی و اوباما خبر می​دادند.(ایـــنــجـــا ^[5])

با این مقدمات رئیس جمهوری کشورمان صبح روز دوشنبه پس از آنکه زنگ آغاز سال نو را در ایران نواخت راهی نیویورک شد.(ایــنــجــا ^[6])

اما هنوز پای روحانی به خاک آمریکا نرسیده بود که دو اتفاق مهم رخ داد. نخست دیدار ظریف و اشتون که پس از آن مسول سیاست خارجی اتحادیه اروپا این دیدار را «بسیار مثبت» ارزیابی کرد و از برگزاری نشست 1+5 با حضور جان کری خبر داد که می تواند زمینه ساز دیدار ظریف و همتای آمریکایی​اش باشد(ایــنـــجــا ^[7]). و دوم اظهارات مارتین نیسرکی سخنگوی سازمان ملل متحد که دیدار روحانی و اوباما را به عنوان یک «دیداری تاریخی» پیش بینی کرد که امشب برگرار می‌شود. سی‌ان‌ان از برگزاری احتمالی این دیدار در ضیافت شامی که بان کی مون دبیرکل سازمان ملل سه شنبه شب تدارک دیده خبر داد. ساعاتی پیش از سخنان نیسرکی، کاخ‌سفید نیز اعلام کرده بود: دیدار، رییس‌جمهوری آمریکا با روحانی «ممکن است»، اما برای انجام آن برنامه‌ریزی نشده است. اگر بنا باشد تا دیداری میان رییس‌جمهوری ایران و آمریکا صورت بگیرد، این دیدار، غیررسمی برگزار خواهد شد.

مقامات آمریکایی برای دیدار اوباما با روحانی مشتاق​تر بودند و رسما درخواست دیدار دادند.(ایــنــجــا ^[8]) درخواستی که از جانب ایران مورد پذیرش قرار نگرفت. محمدجواد ظریف درباره علت این امر گفت که اگر فرصت برای بررسی این درخواست بود مانعی بر سر راه دیدار دو رئیس جمهور نبود.(ایـــــنـــجـــا ^[9]) بعدا خود روحانی هم در گفت و گو با شبکه خبری سی ان ان این مسئله را توضیح داد.(ایـــنـــجـــا ^[10])

روحانی هنگامی​هم که پشت تریبون مجمع عمومی سازمان ملل رفت گفت: من سخنان امروز پرزیدنت اوباما را با دقت دنبال کردم ؛ در صورت عزم سیاسی رهبران آمریکا و خودداری از دنبال کردن منافع گروه های فشار جنگ طلب، می توان به چارچوبی برای مدیریت اختلافات رسید. در این چارچوب موضع برابر، احترام متقابل و اصول مسلم شناخته شده بین المللی باید مبنا باشد.البته در این زمینه انتظار ما از واشنگتن شنیدن صدای واحد است.(ایــنــجــا ^[11])

هرساله دبیرکل سازمان ملل در نشست سالیانه مجمع عمومی به عنوان میزبان این نشست یک ضیافت شام تدارک می​بیند و همانطور که پیش از این نیز اشاره شد سخنگوی سازمان ملل پیش بینی کرده بود که روحانی و اوباما در این ضیافت همدیگر را ملاقات کنند. اما روحانی اصلا در این ضیافت شرکت نکرد.(ایـــنـــجـــا ^[12]) علت این امر را هم پذیرایی از میهمانان با مشروبات الکلی اعلام شد.

اگرچه روحانی هنوز به ایران بازنگشته است اما احتمال دیدار دو رئیس جمهور تقریبا صفر شده است. اما باید قبول کرد که خیلی چیزها نسبت به گذشته تغییر کرده است. خیلی​ها باور کرده​اند که اراده سیاسی دو کشور بر تغییر رفتار سیاسی است. خیلی​ها باور کرده​اند یخ بودن روابط حتی اگر به این زودی​ها آب شدنی نباشد اما قرار نیست بر سرمایش افزوده شود. نمونه​اش را هم نشستن ظریف و جان کری وزرای خارجه دوکشور پشت یک میز(نشست وزرای 1+5) عنوان می​کنند. اگر تا پیش از این هفته​ها طول می​کشید تا زمان و مکان مذاکرات ایران و 1+5 تعیین شود این بار طی یک دیدار کوتاه اشتون و ظریف زمان و مکان دو دیدار آینده دو طرف مشخص می​شود. به نظر می​رسد اراده جدی دولت تدبیر و امید به دیپلماسی و گفت و گوست و اکنون نوبت طرف مقابل است که این اراده را نشان دهند.

منبع: خبرگزاري خبر انلاين ^[13]