به گزارش پایگاه تحلیلی خبری گلپانا شهرستان گلپایگان؛ مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تازه‌ترین گزارش فصلی خود با موضوع برنامه هسته‌ای ایران را منتشر کرد. شاید مهمترین بند این گزارش که مورد غفلت بسیاری از رسانه ها قرار گرفته است قسمتی است که در آن از درخواست آژانس برای دسترسی به تمامی اطلاعات مربوطه، اسناد، سایت‌ها، مواد و افراد و متخصصین هسته ای در ایران سخن می گوید. چیزی که بیشتر شبیه جاسوسی از برنامه های هسته ای ایران است. گفتنی است با وجود مخفی بودن نام و اطلاعات بسیاری از دانشمندان هسته ای کشور سرویسهای جاسوسی و اطلاعاتی موساد و سیا تا کنون چندین تن از موثرین حوزه هسته ای را به شهادت رسانده اند. از سوی دیگر رفتار آژانس در ارائه اطلاعات محرمانه ایران به کشورهای غربی مسبوق به سابقه است و بارها پیش از این کشورهای غربی اطلاعاتی از برنامه های هسته ای ایران منتشر کرده اند که ایران آنها را تنها به آژانس ارائه داده بوده است؛ حتی محمد خاتمی که اولین عقب نشینی ها از حقوق مسلم هسته ای ملت در مواجهه با کشورهای غربی در دوره ریاست جمهوری او اتفاق افتاد و بیشترین همکاریها را با آژانس اتمی دولت او داشت، در گفتگویی به بدقولیها و بداخلاقیهای آژانس اتمی و البرادعی اعتراف می کند.
در ادامه بخشهای مهم گزارش مدیر کل را می‌خوانید:
تحولات اصلی
ایران تا ضرب‌الاجل ۲۵ اوت ۲۰۱۴ که مورد توافق قرار گرفته بود، یکی از پنج اقدام عملی مورد توافق با آژانس در ماه می ۲۰۱۴ در جریان سومین گام چارچوب همکاری را اجرا کرده است. ایران همچنین دو اقدام از ۵ اقدام مورد توافق را پس از ضرب‌الاجل انجام داده و مذاکرات با آژانس بر سر دو اقدام عملی دیگر را آغاز کرده است.
آژانس به نظارت و راستی‌آزمایی در رابطه با اقدامات مرتبط با هسته‌ای تعیین‌شده در برنامه مشترک اقدام با توجه بر اساس تمدید صورت‌گرفته، ادامه داده است.
از زمان اجرایی شدن برنامه مشترک اقدام، ایران به غنی‌سازی UF۶(هگزافلوراید اورانیوم) با غنای بالاتر از ۵ درصد U-۲۳۵ در هیچ‌یک از تأسیسات اعلام‌شده خود نپرداخته است. در نتیجه کاهش سطح غنا و تبدیل صورت گرفته در طول این دوره، ایران دیگر هیچ ذخیره UF۶ غنی‌شده تا سطح U-۲۳۵ ۲۰درصد، ندارد.
در حالی که غنی‌سازی UF۶تا سطح U-۲۳۵ ۵درصد با روندی مشابه آنچه که در گزارش پیشین مدیر کل اعلام شده، ادامه دارد، با توجه به اینکه ایران تبدیل بخشی از مواد هسته‌ای خود در کارخانه پودر UO۲غنی‌شده (EUPP) را آغاز کرده است، مقدار این مواد در فرم UF۶ غنی‌شده تا سطح U-۲۳۵ به۷۷۶۵ کیلوگرم کاهش یافته است.
هیچ سازه اصلی جدیدی در راکتور IR-۴۰(راکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک) نصب نشده و هیچ فرایند تولید و آزمایش سوختی نیز برای این راکتور صورت نگرفته است.
فراهم سازی دسترسی کنترل شده آژانس به کارگاه های مونتاژ سانتریفیوژ، کارگاه های تولید روتور سانتریفیوژ و تأسیسات ذخیره سازی همچنان ادامه دارد.
تشریح موضوعات حل نشده
در نوامبر ۲۰۱۱، قطعنامه GOV/۲۰۱۱/۶۹ شورای حکام، تاکید کرده است که ایران و آژانس باید گفت‌وگوها برای حل فوری تمامی موضوعات اساسی باقی مانده را افزایش دهند. این مذاکرات باید با هدف ارائه توضیحاتی درباره موضوعاتی نظیر دسترسی به تمامی اطلاعات مربوطه، اسناد، سایت‌ها، مواد و افراد و متخصصین هسته ای در ایران باشد. شورای حکام در قطعنامه GOV/۲۰۱۲/۵۰ به تاریخ سپتامبر ۲۰۱۲، اعلام کرد که همکاری ایران با درخواست‌های آژانس جهت حل تمامی موضوعات باقی‌مانده ضروری و فوری است، تا اطمینان بین‌المللی درباره ماهیت منحصرا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران احیا شود.
از زمان انتشار گزارش پیشین مدیرکل که به درخواست آژانس تنظیم شده بود، ایران تاکنون چند مورد شفاف‌سازی اضافی را در خصوص چاشنی‌های انفجاری «بریج وایر (EBW)» انجام داده است، این اقدامات در راستای اقدامات عملیاتی در گام دوم «چهارچوب همکاریها» اجرایی شده است. بر اساس تحلیل اطلاعات ارائه شده از سوی ایران در خصوص ۶ اقدام عملیاتی دیگر مربوط به گام دوم «چهارچوب همکاریها»، آژانس هنوز مسئله باقی مانده‌ای در این بخش نیافته است.
در خصوص چاشنی‌های انفجاری «بریج وایر (EBW)»، مدیر کل خاطرنشان کرد که ایران در اوایل سال ۲۰۰۰ میلادی، اطلاعات و توضیحاتی را به آژانس در خصوص قصد خود برای طراحی چاشنی‌های ایمن ارائه داده است. وی به اطلاعات و توضیحات ارائه شده پس از سال ۲۰۰۷ نیز اشاره کرد و گفت که اطلاعات ارائه شده به آژانس که به کاربرد چاشنی‌های انفجاری «بریج وایر (EBW)» در صنایع نفت و گاز مربوط می‌شد، با کاربردهای تخصصی صنعتی همخوانی نداشته است. وی افزود، آژانس میبایست تمامی مسائل باقی‌مانده از قبل را مورد بررسی قرار دهد، ار جمله «چاشنی‌های انفجاری «بریج وایر (EBW)». آژانس تمامی این موارد را به مثابه یک سیستم می‌بیند و کل این سیستم را به عنوان یک مجموعه کلی مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
ایران سه اقدام از پنج اقدام عملی مورد توافق با آژانس در سومین گام چارچوب همکاری را اجرایی کرده است که دو مورد از آنها پس از ضرب‌الاجل مورد توافق یعنی ۲۵ اوت ۲۰۱۴ ، به نحو زیر اجرایی شده است:
اطلاعات مورد توافق دوجانبه ارائه شده و دسترسی مدیریت‌شده به کارگاه‌های مونتاژ سانتریفیوژ، کارگاه‌های تولید روتور سانتریفیوژ و تأسیسات ذخیره‌سازی فراهم آمد.
آژانس تائید می‌کند که ایران این اقدامات عملی را در سومین گام چارچوب همکاری اجرایی کرده و آژانس در حال تحلیل اطلاعات ارائه‌شده از سوی ایران است.
تاسیسات اعلام شده تحت نظارت پادمانی ایران
بر اساس توافق نامه پادمانی با ایران، این کشور ۱۸ مورد از تاسیسات هست‌ای خود و ۹ مکان دیگر را که در آن جا مواد هسته‌ای به طور عادی مصرف می‌شوند به آژانس بین المللی اتمی اعلام داشته است. با وجود این که برخی فعالیت‌های ایران در برخی از تاسیسات هسته‌ای مغایر با قطعنامه‌های شورای حکام و شوری امنیت سازمان ملل متحد است و در ذیل عنوان شده است، آژانس بین المللی انرژی اتمی به راستی‌آزمایی در زمینه عدم انحراف ایران در این تاسیسات ادامه خواهد داد.
فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی
در مغایرت با قطعنامه‌های شورای حکام و آژانس بین‌المللی هسته‌ای، ایران تمامی فعالیت‌های غنی‌سازی و فعالیت‌های مرتبط با آن در تاسیسات مشخص کرده خود را به حالت تعلیق درنیاورده است. البته , از مورخ ۲۰ ژانویه سال ۲۰۱۴ ایران UF۶( هگزافلوراید اورانیوم) غنی شده بالای ۵درصد (اورانیومU-۲۳۵ )را تولید نکرده است و همچنین ذخایر هگزافلوراید اورانیوم غنی شده ۲۰% خود را کاسته است. تمامی فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی در تاسیسات اعلام شده از سوی ایران تحت پادمان آژانس است و تمام مواد هسته‌ای، ابشارهای نصب شده و سایت‌های تغذیه و ویتدراوال در آن تاسیسات تحت نظارت و شمول آژانس قرار دارند.
ایران اعلام کرده است که هدف از غنی‌سازی UF۶ تا سطح ۵ درصد، تولید سوخت برای تاسیسات هسته‌ای این کشور است. ایران همچنین گفته است که غنی‌سازی UF۶ تا سطح ۲۰ درصد نیز با هدف تامین سوخت رآکتورهای تحقیقاتی انجام می‌شود.
فردو
کارخانه تولید سوخت فردو: فردو بر اساس پرسشنامه اطلاعات طراحی ۱۸ ژانویه ۲۰۱۲، یک سایت غنی‌سازی هگزافلوراید اورانیوم به‌وسیله سانتریفیوژ تا سطح ۲۰ درصد و ۵ درصد است. این تاسیسات، که اولین بار در سال ۲۰۱۱ مورد استفاده قرار گرفت، برای ۲۹۷۶ سانتریفیوژ در ۱۶ آبشار طراحی شده که به واحد ۱ و واحد ۲ تقسیم می‌شوند. تاکنون، تمام سانتریفیوژهای نصب شده در فردو از نوع نسل ۱ است. در تاریخ ۸ فوریه ۲۰۱۴، ایران پرسشنامه اطلاعات طراحی مربوط به فردو را به‌روزرسانی و اعلام کرد که اقداماتی را برای تغییر سطح غنی‌سازی در فردو انجام داده است. در این پرسشنامه تصریح شده بود که این اقدامات، موقتی و در چارچوب فاز اول برنامه مشترک اقدام است.
همانطور که در گزارش‌های پیشین دبیرکل نیز تصریح شده است،ایران تزریق UF۶ با غنای ۵درصد اورانیوم ۲۳۵ به چهار آبشار از آبشارهای موجو در واحد شماره ۲ تأسیسات فردو را که قبلا به این منظور ساخته شده بوده است، متوقف کرده و در حال حاضر، UF۶ طبیعی را به این آبشارها تزریق می‌کند. از زمان اجرایی شدن برنامه مشترک اقدام، ایران این آبشارها را دیگر به صورت متصل به هم، مورد استفاده قرار نداده است. UF۶ به هیچ یک از ۱۲ آبشار دیگر موجود در تأسیسات فردو نیز تزریق نشده است.
در نتیجه راستی آزمایی فیزیکی فهرست از سوی ایران که در ماه نوامبر سال ۲۰۱۳ توسط آژانس و در تأسیسات فردو انجام شد، آژانس با وجود عدم قطعیتی که به صورت معمول در اندازه‌گیری‌های به‌عمل آمده از چنین تأسیساتی وجود دارد، فهرست اعلام شده از سوی ایران در مورخ ۲۰ ژانویه ۲۰۱۴ را تأیید می‌کند.
در تاریخ ۲۰ ژانویه سال ۲۰۱۴ که تولید UF۶ با غنای ۲۰ درصد اورانیوم ۲۳۵ از سوی ایران متوقف شد،ایران از زمان شروع تولید در سال ۲۰۱۱، ۱۸۰۶ کیلوگرم UF۶ با غنای ۵درصد اورانیوم ۲۳۵ را به آبشارهای تأسیسات فردو تزریق کرده و جمعاً ۲۴۵.۹ کیلوگرم UF۶ با غنای ۲۰ درصد اورانیوم ۲۳۵ تولید کرده است. آژانس این امر را تصدیق می‌کند که تمامی UF۶ با غنای ۲۰ درصد اورانیوم ۲۳۵ از آن تاریخ،از روند تولید کنار گذاشته شده‌اند. در خلال روزهای ۲۰ ژانویه ۲۰۱۴ و ۱۷ اوت ۲۰۱۴، ایران ۱۳۴۹.۷ کیلوگرم UF۶ طبیعی به آبشارهای تأسیسات فردو تزریق کرده و جمعاً ۱۴۲.۷ کیلوگرم UF۶ با غنای ۵درصد اورانیوم ۲۳۵ تولید کرده است.
بر اساس نتایج آنالیز نمونه‌های محیطی گرفته شده در تأسیسات فردو و نظر به دیگر راستی آزمایی‌های انجام شده،آژانس به این نتیجه رسیده است که فعالیت تأسیسات فردو منطبق با اعلام ایران و اطلاعات مندرج در پرسشنامه اطلاعات طراحی مربوطه بوده است.
سایر فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی
ایران همچنان به آژانس اجازه می‌دهد تا به صورت مدیریت شده به کارگاه‌های تولید سانتریفیوژ، کارگاه‌های تولید روتور و انبارها دسترسی داشته باشد. این دسترسی و همچنین دریافت اطلاعات توافق شده، در پی توافق بر سر چارچوب همکاری از سوی ایران تدارک دیده شده است. به عنوان بخشی از این دسترسی مدیریت شده، ایران موجودی روتورهای سانتریفیوژ خود را که برای جایگزینی سانتریفیوژهای خراب شده در نظر گرفته شده‌اند، به آژانس اعلام می‌کند. آژانس اطلاعات ارائه شده توسط ایران را آنالیز کرده و پس از درخواست، به شفاف‌سازی‌های جدیدی هم دست یافته است. از زمان اجرای برنامه مشترک اقدام و با آنالیز تمام اطلاعات ارائه شده از سوی ایران و همچنین با دسترسی مدیریت شده و سایر اقدامات مرتبط با راستی‌ازمایی انجام شده توسط آژانس، آژانس می‌تواند تایید کند که ایران تنها برای جایگزینی سانتریفیوژهای خراب شده، روتور سانتریفیوژ تولید می‌کند.
پیرو یکی از اقدامات عملی توافق شده در چهارچوب همکاری، ایران موافقت کرده تا اطلاعات توافق شده ای را ارائه کند و ترتیبات انجام یک بازدید فنی از یک مرکز تحقیق و توسعه سانتریفیوژ را نیز فراهم سازد که این بازدید در تاریخ ۳۰ اوت ۲۰۱۴ توسط آژانس انجام شد.
پروژه‌های مرتبط با آب سنگین
ایران بر خلاف قطعنامه‌های شورای حکام و شورای امنیت کار بر روی تمام پروژه‌های مربوط به آب سنگین را تعلیق نکرده است. با این حال، از زمان اجرایی شدن برنامه مشترک اقدام ، ایران نه قطعه مهمی در رآکتور IR-۴۰نصب کرده و نه بسته‌های سوخت هسته‌ای رآکتور IR-۴۰ را در کارخانه تولید سوخت، تولید کرده است.
در تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۱۴، آژانس یک DIV در رآکتور اراک انجام داد و متوجه شد که از زمان گزارش قبلی مدیر کل، هیچ یک از قطعات اصلی باقی‌مانده رآکتور اراک نصب نشده‌اند. پیرو یکی از اقدامات عملی توافق شده در چارچوب همکاری بین ایران و آژانس در تاریخ ۳۱ اوت ۲۰۱۴، ایران و آژانس یک رویکرد مبتنی بر پادمان را در خصوص رآکتور اراک مورد توافق قرار دادند.
همانطور که پیشتر گزارش شده، هرچند که کارخانه تولید آب سنگین تحت پادمان‌های آژانس نیست، اما کارخانه در تاریخ ۸ دسامبر ۲۰۱۳ تحت دسترسی مدیریت‌شده آژانس قرار گرفته است. ایران همچنین، در طول دسترسی مدیریت شده، اطلاعات مربوطه مورد توافق دو جانبه را به آژانس ارائه کرده است. به علاوه، دسترسی به محل ذخیره‌سازی آب سنگین در مجتمع تبدیل اورانیوم اصفهان، آژانس را قادر ساخت تا آب سنگین را بررسی کند.
تبدیل اورانیوم و تهیه سوخت
ایران در حال انجام فعالیت‌هایی در «مرکز تبدیل اورانیوم»، «کارخانه پودر دی‌اکسید اورانیوم غنی‌شده»، «کارخانه تولید سوخت» و «کارخانه ساخت صفحات سوخت» در اصفهان است، که این فعالیت‌ها با تعهداتش مبنی بر تعلیق تمام فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی و پروژه‌های مربوط به آب سنگین مغایرت دارد، هرچند که این تأسیسات تحت پادمان‌های آژانس قرار دارد.
گزارش‌های پیشین ارائه شده توسط مدیر کل به موارد باقی‌مانده از ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران و اقدامات لازم جهت حل موضوعات مزبور را مشخص کرده بود. آژانس همچنان در خصوص وجود ابعاد اعلام نشده هسته‌ای از جمله فعالیت‌های سازمان‌های نظامی ایران همچون تولید کلاهک هسته‌ای قابل نصب بر روی موشک نگران است. لازم است که ایران در خصوص تمام ابعاد باقی‌مانده با آژانس به‌طور کامل همکاری کند، به‌خصوص ابعادی که به نگرانی در خصوص ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای ایران دامن می‌زنند. از جمله این اقدامات فراهم آوردن دسترسی به تمام پایگاه‌ها، تجهیزات، افراد و مستنداتی است که مورد تقاضای آژانس هستند .
ضمیمه گزارش نوامبر ۲۰۱۱ مدیر کل (GOV/۲۰۱۱/۶۵) شامل بررسی و تحلیل جزئی از اطلاعاتی بود که تا آن زمان در اختیار آژانس قرار گرفته بودند. بر اساس این اطلاعات ایران فعالیت‌هایی در خصوص تولید وسیله‌ای انفجاری هسته‌ای انجام داده بود. آژانس به این نتیجه رسیده که این اطلاعات در کل صحیح هستند. ایران به نگرانی‌های آژانس در این خصوص با این استدلال که ادعای مزبور بی‌پایه است، بی‌اعتنایی نموده است. اکنون آژانس به اطلاعاتی دست یافته که آنالیز نوامبر ۲۰۱۱ را بیشتر تقویت می‌کنند.
یکی از ۷ اقدام اساسی که در مرحله دوم چارچوب همکاری در مورخ ۲۴ مه سال ۲۰۱۴ مورد موافقت قرار گرفت، این بود که ایران اطلاعات و توضیحات مورد نیاز آژانس را در زمینه «بریج وایر» (چاشنی‌های انفجاری) را فراهم آورد. در این زمینه همانطور که در گزارش قبلی مدیر کل آژانس بین‌المللی اتمی ذکر شده بود، این کشور اطلاعات و توضیحات مورد نیاز این نهاد را در آوریل سال ۲۰۱۴ فراهم کرده و در ضمن در ماه مه ۲۰۱۴ اطلاعات و توضیحات بیشتر را نیز ارائه داشته که شامل ارائه اسناد مورد نیاز در مورد بریج وایر می باشد.
طی نشست‌های فنی مورخ ۱۶ و ۱۷ ماه اوت ،آژانس بین‌المللی اتمی و ایران بحث در زمینه برداشتن گام‌های عملی در زمینه مبدا مواد منفجره و محاسبات انتقال نوترون را برگزار کردند. همانطور که در پاراگراف ۱۵ اشاره شد، در نشست فنی تهران در تاریخ ۳۱ اوت سال جاری آژانس بین‌المللی اتمی بحث در زمینه این دو اقدام عملی و توافق در زمینه برگزاری جلسه‌ای دیگر را آغاز شد.
پروتکل الحاقی
برخلاف قطعنامه های مربوط شورای حکام و شورای امنیت، ایران پروتکل الحاقی را اجرا نمی کند. آژانس در جایگاهی نیست که بتواند تضمینی معتبر درباره عدم وجود فعالیت ها و مواد هسته ای اعلام نشده در ایران ارائه کند مگر اینکه ایران همکاری لازم با آژانس را در این رابطه، شامل اجرای پروتکل الحاقی داشته باشد.
خلاصه
همانطور که اژانس کار تایید عدم انحراف مواد هسته‌ای را در تاسیسات اتمی تداوم خواهد داد اماآژانس در موقعیتی نیست که بتواند نسبت به نبود مواد و فعالیت های هسته ای اعلام نشده در ایران و اینکه بدین نتیجه برسد که مواد بکار رفته در برنامه هسته‌ای ایران صلح آمیز است گزارشی ارائه دهد.
نیاز است تا ایران اقدام‌های عملی جدید در مرحله بعدی و در ارتباط با چارچوب همکاری که البته تاکنون اجرا نکرده است را اجرا کند.
مدیرکل آژانس بین المللی اتمی تعهد قاطعانه ایران در اجرای همکاری در چاچوب همکاری توافق شده و میل به سرعت بخشیدن در این زمینه را اعلام می‌کند.
منبع:روزنامه 9دی
